સૂર સામ્રાજ્ઞી અનંત યાત્રા પર… દેશમાં બે દિવસનો રાષ્ટ્રીય શોક જાહેર.

સ્વર કોકિલા લતા મંગેશકરે આજે 92 વર્ષની વયે દુનિયાને અલવિદા કર્યું છે. તેઓ કોરોનાથી સંક્રમિત હતા. 8 જાન્યુઆરીએ તેમની હાલત નાજુક થતા તેમને મુંબઇની બ્રીચ કેન્ડી હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ થોડા સમય સુધી વેન્ટિલેટર પર અને પછી આઇસીયુમાં રહ્યા. જોકે વચ્ચે થોડો સમય તેમની તબિયતમાં સુધારો થયો હતો. તેમનું અવસાન દેશ માટે મોટી ખોટ છે. તેમના મૃત્યુની જાણકારી કેન્દ્રીય પ્રધાન નીતિન ગડકરીએ આપી હતી. સૂર સામ્રાજ્ઞી લતા મંગેશકરના નિધન સાથે ભારતે તેનો અમૂલ્ય રત્ન ગુમાવ્યો છે. લતાજીના નિધન પર બે દિવસનો રાષ્ટ્રીય શોક જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. આ દરમિયાન ત્રિરંગો અડધો ઝુકેલો રહેશે.

લતા મંગેશકર, ભારતરત્ન, પદ્મ વિભૂષણ, પદ્મ ભૂષણ અને દાદાસાહેબ ફાળકે પુરસ્કારો મેળવનાર, ભારતીય સિનેમાના પ્રતિક હતા, જેમણે અનેક હિન્દી ફિલ્મો માટે ગીતો ગાયા હતા. તેમણે મરાઠી અને બંગાળી સહિત અનેક પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં પણ ગાયું હતું. લતા મંગેશકર એક અગ્રણી સંગીત પરિવાર સાથે સંકળાયેલા હતા. તેમણે સંગીત પણ આપ્યું હતું અને સાથે સાથે મુઠ્ઠીભર ફિલ્મોનું નિર્માણ કર્યું હતું. તેઓ ‘ભારતની કોકિલા’ તરીકે પ્રખ્યાત હતા.

1929 માં જન્મેલા લતા મંગેશકર પાંચ ભાઈ-બહેનોમાં સૌથી મોટા હતા. તેમના ગાયિકા બહેન આશા ભોંસલેએ લતા દીદીને ICUમાં લઈ જવામાં આવ્યા પછી હોસ્પિટલમાં તેમની મુલાકાત લીધી હતી. તેમના પિતા શાસ્ત્રીય સંગીતકાર પંડિત દીનાનાથ મંગેશકર હતા, જેમણે યુવા લતા મંગેશકરને સંગીતનો પહેલો પાઠ આપ્યો હતો. 1942માં, જ્યારે તેમના પિતાનું અવસાન થયું, ત્યારે 13 વર્ષની લતા મંગેશકરે મરાઠી ફિલ્મોમાં સંગીતમાં તેમની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી.

1945માં મધુબાલા અભિનીત ફિલ્મ ‘મહલ’ના ‘આયેગા આનેવાલા’ ગીતમાં લતા મંગેશકરને શરૂઆતની સફળતા મળી હતી. ત્યાંથી તેમનો અવાજ અને કારકિર્દી સર્વશ્રેષ્ઠ ઊંચાઈએ પહોંચી ગયો. તેમણે બૈજુ બાવરા, મધર ઈન્ડિયા અને મુગલ-એ-આઝમ જેવી ફિલ્મોમાં નૌશાદ દ્વારા રાગ-આધારિત રચનાઓ, બરસાત અને શ્રી 420 માં શંકર-જયકિશનની મધુર હિટ ગીતો ગાયાં.
સલિલ ચૌધરી’ મધુમતિના અવિસ્મરણીય ગીતોએ તેમને શ્રેષ્ઠ મહિલા પ્લેબેક સિંગરનો ફિલ્મફેર એવોર્ડ અપાવ્યો. બીસ સાલ બાદ, ખાનદાન અને જીને કી રાહ ફિલ્મના ગીત માટે તેમને ત્રણ વધુ ફિલ્મફેર એવોર્ડ મળ્યા. લતા મંગેશકરે પરિચય, કોરા કાગઝ અને લેકિન ફિલ્મો માટે શ્રેષ્ઠ મહિલા પ્લેબેક સિંગર માટે ત્રણ રાષ્ટ્રીય પુરસ્કારો જીત્યા. તેમની અન્ય યાદગાર ફિલ્મોમાં પાકીઝા, અભિમાન, અમર પ્રેમ, આંધી, સિલસિલા, ચાંદની, સાગર, રૂદાલી અને દિલવાલે દુલ્હનિયા લે જાયેંગેનો સમાવેશ થાય છે. લતા મંગેશકરના સૌથી આઇકોનિક ગીતોમાં દેશભક્તિની રચના અય મેરે વતન કે લોગો છે. ચીન સાથેના 1962ના યુદ્ધમાં શહીદ થયેલા ભારતીય સૈનિકોની યાદમાં આ ગીત 1963માં પ્રજાસત્તાક દિવસે નવી દિલ્હીના નેશનલ સ્ટેડિયમમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. લતા મંગેશકરે રાષ્ટ્રપતિ એસ રાધાકૃષ્ણન અને વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુની હાજરીમાં આ ગીત લાઈવ ગાયું હતું.

લતા મંગેશકરે મુઠ્ઠીભર મરાઠી ફિલ્મો માટે પણ સંગીત આપ્યું, તેમણે 1965માં ફિલ્મ ‘સધી માનસે’ માટે મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય સરકારનો શ્રેષ્ઠ સંગીત નિર્દેશકનો પુરસ્કાર જીત્યો હતો. તેણીએ કેટલીક ફિલ્મોનું નિર્માણ પણ કર્યું, જેમાંથી 1990ની ‘લેકિન’ માટે તેમણે ગાયું પણ હતું. તેમના મધુર અવાજમાં લોકોને મંત્રમુગ્ધ કરવાની અપ્રતિમ ક્ષમતા હતી. લતા દીદીના ગીતોએ વિવિધ પ્રકારની લાગણીઓ બહાર કાઢી. તેમણે દાયકાઓ સુધી ભારતીય ફિલ્મ જગતને તેમના અવાજથી સિંચ્યું. ફિલ્મો ઉપરાંત તેઓ હંમેશા ભારતના વિકાસ માટે જુસ્સાદાર હતા. તેઓ હંમેશા મજબૂત અને વિકસિત ભારત જોવા માંગતા હતા.